ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ (ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ)

Μεθοδολογία της Εγκληματολογικής Έρευνας

Διδάσκοντες: Αναπληρωτής Καθηγητής Γεώργιος Γιαννούλης, Ιωάννα Τσιγκάνου Δ/ντρια Ερευνών ΕΚΚΕ, Εντεταλμένος διδάσκων Κωνσταντίνος Πανάγος

Το μάθημα στοχεύει στην εξοικείωση των φοιτητών με τα κεντρικά θεωρητικά και μεθοδολογικά ζητήματα κατά την εκπόνηση και διενέργεια εγκληματολογικών ερευνών. Το αντικείμενο του μαθήματος καλύπτει την τήρηση και ανάλυση των επίσημων εγκληματολογικών στατιστικών σε διεθνές και εθνικό επίπεδο, τις βασικές μεθόδους και τεχνικές της εγκληματολογικής έρευνας και τα κατ’ ιδίαν ερευνητικά εργαλεία μέσα από τη χρήση παραδειγμάτων εγκληματολογικών ερευνών. Στο πλαίσιο αυτό συνεξετάζονται βασικές όψεις της συναφούς φιλοσοφίας της επιστήμης, καθώς και η σχέση ανάμεσα στην εγκληματολογική θεωρία και τις κυρίαρχες ερευνητικές προσεγγίσεις. Το μάθημα συμπεριλαμβάνει την εξοικείωση με την τυπολογία των ερευνών, μεθόδων, τεχνικών και επιπέδων ανάλυσης, καθώς και την εννοιολογική αποσαφήνιση κυρίαρχων εννοιών (όπως λ.χ. η εσωτερική και εξωτερική εμπειρική αξιοπιστία μιας έρευνας, καθώς και η επιστημονική αξιοπιστία και βασιμότητα δεδομένων και συνόλων δεδομένων που προέρχονται από ειδικές τεχνικές συλλογής και τύπους μέτρησης της εγκληματικότητας). Επιπρόσθετα, αναλύονται οι δεοντολογικοί κανόνες που οφείλουν να διέπουν τη διεξαγωγή των εμπειρικών ερευνών στην εγκληματολογία. Στο ίδιο πλαίσιο, εξετάζονται τα μεθοδολογικά και δεοντολογικά ζητήματα που αφορούν ιδιαίτερα πεδία διερεύνησης (όπως λ.χ. τα καταστήματα κράτησης, τα Δικαστήρια Ανηλίκων και οι φορείς για την παροχή υπηρεσιών σε θύματα ενδοοικογενειακής κακοποίησης).

Αντεγκληματική Πολιτική

Διδάσκοντες: Αναπληρωτής Καθηγητής Γεώργιος Γιαννούλης, Επίκουρη Καθηγήτρια Αντωνία-Ιόλη Τζαννετάκη, Εντεταλμένος διδάσκων Κωνσταντίνος Πανάγος

Το μάθημα συνδέεται στενά και αποτελεί συνέχεια του μαθήματος «Θεωρία της Ποινής». Εστιάζει στην πρόληψη και την καταστολή του εγκλήματος σε διεθνές και εθνικό επίπεδο. Ειδικότερα, αναλύονται το θεωρητικό και το αξιολογικό υπόβαθρο των σχετικών πολιτικών, τα εγειρόμενα δικαιοκρατικά διλήμματα και η αποτελεσματικότητά τους με βάση τα πορίσματα εμπειρικών ερευνών. Εξετάζονται κατ’ αρχάς οι διαδικασίες χάραξης και τα χαρακτηριστικά της αντεγκληματικής πολιτικής στη μετανεωτερική εποχή, καθώς και τα πρότυπα που έχουν διαμορφωθεί για την πρόληψη του εγκλήματος (προληπτική αντεγκληματική πολιτική). Η ποινή εξετάζεται στη συνέχεια ως ένας σύνθετος κοινωνικός θεσμός με βάση την ανάλυση των πολλαπλών λειτουργιών που επιτελεί και την επίδραση που ασκούν στη διαμόρφωσή της ευρύτεροι κοινωνικοί και ιστορικοί παράγοντες (κοινωνιολογία της ποινής). Το μάθημα επικεντρώνεται εν συνεχεία στην ελληνική σωφρονιστική πολιτική μέσα από την κοινωνιο-νομική ανάλυση της νομοθεσίας που διέπει την έκτιση των ποινών και την εμπειρική διερεύνηση της πραγματικότητας των καταστημάτων κράτησης (κοινωνιολογία της φυλακής) και του τρόπου έκτισης των κοινοτικών ποινών. Για την πληρέστερη κατανόηση των εξεταζόμενων θεμάτων, διοργανώνονται εκπαιδευτικές επισκέψεις των φοιτητών σε καταστήματα κράτησης. Στο ίδιο πλαίσιο, εξετάζονται επιπλέον συγκριτικά τα διαφορετικά (αντιθετικά) καθεστώτα κράτησης των σκανδιναβικών και αμερικανικών σωφρονιστικών συστημάτων. Τέλος, στην ύλη περιλαμβάνονται ζητήματα αντεγκληματικής πολιτικής που αφορούν την ιδιαίτερη κατηγορία των ανήλικων παραβατών της ποινικής νομοθεσίας. Στο πλαίσιο αυτό, εξετάζονται τα πρότυπα και οι γενικές αρχές του δικαίου ανηλίκων, οι φορείς της ποινικής δικαιοσύνης για τους ανήλικους δράστες, καθώς και οι εφαρμογές της αποκαταστατικής ή επανορθωτικής δικαιοσύνης στο ιδιαίτερο αυτό πεδίο.

Εξαρτήσεις

Διδάσκοντες: Επίκουρη Καθηγήτρια Αντωνία-Ιόλη Τζαννετάκη, Βασίλειος Γκιτάκος Διευθυντής ΚΕΘΕΑ

Στο μάθημα επιχειρείται μια συνολική θεώρηση της εξάρτησης από παράνομες ψυχοδραστικές ουσίες υπό ένα ψυχοκοινωνικό και εγκληματολογικό πρίσμα. Εκτός από τη χρήση ναρκωτικών ουσιών, εξετάζονται συμπληρωματικά και άλλες μορφές εξάρτησης, όπως ο αλκοολισμός, τα τυχερά παιχνίδια και η εξάρτηση από το διαδίκτυο. Πιο αναλυτικά, αναλύεται υπό ένα ιστορικό πρίσμα η εξέλιξη της εξάρτησης στην Ελλάδα και διεθνώς. Γίνεται περιγραφή της βιολογίας και της νευροφυσιολογίας του φαινομένου. Παρουσιάζονται Π.Μ.Σ. «Ποινικές Επιστήμες» 21 οι διαφορετικές προσεγγίσεις για την ερμηνεία του: η εξάρτηση ως ασθένεια, ως ψυχοκοινωνικό πρόβλημα και ως παρεκκλίνουσα/παράνομη συμπεριφορά. Παρουσιάζεται ακόμη η σύνδεση ανάμεσα στις εξαρτήσεις και το έγκλημα με βάση τα πορίσματα εμπειρικών ερευνών. Επιπρόσθετα, αναλύεται η εξέλιξη του κοινωνικού ελέγχου της χρήσης ναρκωτικών ουσιών, καθώς και η ποινική και σωφρονιστική αντιμετώπιση των εξαρτημένων δραστών.

Εθνική και ευρωπαϊκή προστασία των θεμελιωδών κοινωνικών Δικαιωμάτων

Διδάσκοντες: Καθηγητής Βασίλειος Κονδύλης, Επίκουρος Καθηγητής Νικόλαος Σημαντήρας

Περιεχόμενο του μαθήματος θα αποτελέσουν τα πορίσματα πολυετούς έρευνας, η οποία βασίζεται σε μια ευρεία έννοια των κοινωνικών δικαιωμάτων και δεν περιορίζεται στα κοινωνικά δικαιώματα υπό την στενή του όρου έννοια που αντιστοιχεί εν πολλοίς στα κοινωνικά δικαιώματα, όπως τα ορίζει ο Jellinek στην γνωστή τριμερή του διάκριση, δηλαδή ως δικαιώματα του status positivus (αξιώσεις προς το Κράτος για παροχές). Στην εδώ χρησιμοποιούμενη ευρεία έννοια των κοινωνικών δικαιωμάτων, όπως αυτή διαπλάσθηκε και υπό την επήρεια του κοινοτικού δικαίου, εντάσσονται και οι λεγόμενες κοινωνικές ελευθερίες (όπως λ.χ. η ελευθερία της εκπαίδευσης, η συνδικαλιστική ελευθερία κ.ά.), όπως άλλωστε και η αρχή της ισότητας στις διάφορες εκφάνσεις της με την συναφή αρχή της απαγόρευσης των διακρίσεων. Περαιτέρω η εξέταση των θεμελιωδών κοινωνικών δικαιωμάτων δεν περιορίζεται σε μια εξέτασή τους αποκομμένη από την λοιπή έννομη τάξη στην οποία κατοχυρώνονται. Τα θεμελιώδη κοινωνικά δικαιώματα διερευνώνται στο ευρύτερο θεσμικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσονται, αυτό δηλαδή του συνταγματικού και του δημοσίου εν γένει δικαίου των Κρατών μελών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.